Beč/Zagreb/Budimpešta/Ljubljana/Beograd, 15. septembra 2021. godine - UNESCO je na sastanku održanom danas u Abudži, Nigeriji, proglasio prvi na svetu petodržavni rezervat biosfere koji se proteže Austrijom, Slovenijom, Hrvatskom, Mađarskom i Srbijom. Područje od 930.000 hektara i 700 kilometara rečnog toka Mure, Drave i Dunava, koje zovemo i Evropskim Amazonom, službeno je postalo najveće zaštićeno rečno područje u Evropi.  

„Proglašenje od strane UNESCO-a važan je pokazatelj međunarodne saradnje i zajedničke zelene vizije koja dodatno jača saradnju, ali i jedinstvo u Evropi. Ovo je značajan korak napred u očuvanju prirodnog i kulturnog blaga regiona, kao i snažan primer kako očuvanje prirode može da ujedini zemlje“, rekla je direktorka WWF Adrije Nataša Kalauz.

Područje rezervata biosfere obiluje retkim staništima poput velikih poplavnih šuma, peščanih i šljunčanih sprudova, strmih obala, rukavaca i mrtvaja. Upravo su ona dom najveće populacije orla belorepana u Evropi i gnezdilište mnogih ugroženih vrsta ptica poput bregunica, male čigre i crne rode, staništa dabra i vidre, i riba poput kečige.

„Pet zemalja usaglasilo se da će štititi područje rezervata biosfere, koje je jedno od najjedinstvenijih rečnih koridora u Evropi. Zdravi slatkovodni ekosistemi imaju značajnu ulogu u ublažavanju posledica klimatske krize i njihovo očuvanje trebao bi d bude logičan korak za prilagođavanje na haotične klimatske uslove u budućnosti“, istakla je direktorka WWF Mađarske Katalin Sipos.

Ne samo da brojne vrste zavise od Mure, Drave i Dunava, već i gotovo milion ljudi čije su živote oblikovale reke. Netaknute poplavne nizine čuvaju naselja od poplava, reke nam omogućavaju pitku vodu, plodno zemljište, ublažavaju posledice klimatske krize, a isto su tako zone rekreacije i inspiracije i mogu biti pokretač održivog razvoja.
„U vreme klimatske krize i velikog izumiranja vrsta, zaštita prirode postaje pitanje preživljavanja. Proglašenje rezervata biosfere važan je korak prema zelenoj i održivoj budućnosti u kojoj nema više prostora za negativne prakse poput novih projekata izgradnje hidroelektrana, nepotrebne regulacije reka ili vađenja sedimenta. Evropski Amazon stoga vidimo kao dobar primer suživota ljudi i prirode“, rekla je direktorka WWF Austrije Andrea Johanides.

Vrednost zaštite ovog područja prepoznala je i Evropska unija koja je kroz svoje programe podrške sufinansirala projekte u vrednosti većoj od 20 miliona evra, a koji doprinose zaštiti prirode i razvoju ovog područja.

„Uprkos velikom iskoraku koji smo napravili ovim proglašenjem za očuvanje reka Mure, Drave i Dunava za sve buduće generacije, pred nama je puno posla. Neophodna je veća predanost ključnih donosioca odluka, kao i privrednika sa ciljem podsticanja održivog razvoja Evropskog Amazona, kako on ne bi ostao samo „park na papiru“. Očekujemo nastavak dobre saradnje, rezervat biosfere u kojem se priroda istinski obnavlja, podstiče inovacija i u kojem su lokalne zajednici pokretači promena“, zaključio je projektni saradnik u WWF Adriji Nikola Matović.

Dodatne informacije

Od ideje do Petodržavnog rezervata biosfere Mura-Drava-Dunav

Inicijativa za zaštitu rečnog predela Mure, Drave i Dunava na području Austrije, Slovenije, Mađarske, Hrvatske i Srbije pokrenuta je pre više od 20 godina od strane aktivista za zaštitu prirode i organizacija civilnog društva, među kojima je i WWF. Zbog velikog prirodnog bogatstva i brojnih ugroženih i zaštićenih vrsta koje su prisutne na ovom području, inicijativi su se tokom godina pridružili brojni donosioci odluka iz svih sfera – aktivisti za zaštitu prirode, sektor upravljanja vodama, lokalne i regionalne vlasti, naučne institucije, lokalne zajednice i drugi.
Rad na uspostavljanju Petodržavnog UNESCO rezervata biosfere Mura-Drava-Dunav službeno je započeo 2011. godine, kada su ministri zaštite životne sredine svih pet zemalja potpisali deklaraciju o uspostavljanju prekograničnog rezervata biosfere. Hrvatska i Mađarska su 2012. zaštitile svoje rečno područje, a sledile su ih Srbija (2017), Slovenija (2018) i Austrija (2019). Zajednička nominacija, službeno poslata u aprilu 2020. godine, povezala je četiri dela slagalice u jedinstveno zaštićeno područje. Da napomenemo,

Više o rezervatima biosfere:

Rezervati biosfere ispunjavaju tri glavne funkcije:
• održavanje ekosistema
• razvoj regionalnih socio-ekonomskih i ekološki održivih uslova
• podsticanje obrazovanja, istraživanja i praćenje stanja u životnoj sredini

Oni su međunarodno prepoznati od UN-ovih institucija, imenovani od nacionalnih vlada i ostaju pod nadležnosti država u kojima se nalaze. Proglašenje rezervata biosfere počelo je kao program UNESCO-a „Čovek i biosfera“ 1970. godine. Trenutno ima 714 rezervata biosfere u više od 129 zemalja. Od toga je 21 prekogranični. Rezervat biosfere Mura-Drava-Dunav biće prvi na svetu kojim zajednički upravlja pet zemalja.

Zonacija rezervata biosfere Mura-Drava-Dunav:

Koncept rezervata biosfere definiše oko 300.000 hektara centralne i zaštitne zone, te dodatnih 700.000 hektara prelaznog područja. Centralna zona je zaštićena zakonom i sastoji se od postojeće mreže zaštićenih područja kao ekološke osnove rezervata. Prvobitno pokriva područja reka i poplavnih područja koja su većinom smeštena unutar poplavno-zaštitnih nasipa.

Ciljevi i mere u centralnoj zoni su većinom usmerene na očuvanje prirodnih staništa, vrsta i procesa, i na obnavljanje uništenih delova. Zona zaštite se prostire duž reka, udaljena od korita. Okarakterisana je mozaikom kultivisane zemlje i ruralnog prostora koji takođe sadrži manje odvojene delove mrtvaja, ribnjaka i malih močvara. Tu je prisutna ekstenzivna poljoprivreda kao što je ispaša stoke, skupljanje sena, organska proizvodnja, prodaja lokalnih proizvoda i ekoturizam. Spoljna prelazna zona omogućava regionalnu ekonomsku i naučnu podršku prelaznoj zoni. Većina gradova i univerziteta smeštena je u ovom području.

Unutar rezervata biosfere nalazi se i mreža od 13 zaštićenih područja koja naglašavaju ekološku važnost reka, a uključuje i svetski poznati Park prirode „Kopački rit”, Regionalni park „Mura-Drava” u Hrvatskoj, Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje” u Srbiji i Nacionalni park „Dunav-Drava” u Mađarskoj, kao i Natura 2000 područja u Sloveniji i Austriji.